Nồi áp suất là thiết bị làm chín thực phẩm trong thời gian ngắn bằng áp suất cao, giúp thức ăn chín mềm, có hương vị thơm ngon mà lại giữ được nhiều chất dinh dưỡng. Nồi áp suất được phát minh năm 1679 bởi nhà vật lý Pháp Denis Papin. Cho đến nay, nồi áp suất đã được cải tiến và có nhiều loại khác nhau, bao gồm nồi áp suất cơ và nồi áp suất điện.
Nồi áp suất là thiết bị tốt nhất để hầm thực phẩm trong thời gian ngắn. Các thiết bị nhà bếp khác cũng có chức năng hầm là nồi ủ chân không, nồi áp suất, nồi cơm điện có chức năng hầm và nồi cơm điện cao tần áp suất.
Các món hầm là món ăn phổ biến nhất được làm bằng nồi áp suất. Phương pháp nấu bằng áp suất cao mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe vì giữ được nhiều chất dinh dưỡng, làm giảm chất ức chế tiêu hóa và giảm sử dụng chất béo.
Sử dụng nồi áp suất đơn giản nhưng cần được thực hiện đúng cách để tránh gây ra hiện tượng nổ nồi áp suất nguy hiểm.
Nồi áp suất là gì?
Nồi áp suất là thiết bị nấu chín thực phẩm nhanh chóng bằng cách sử dụng áp suất cao. Nồi áp suất giúp nấu chín các loại thực phẩm trong thời gian ngắn hơn so với các phương pháp nấu thông thường.
Cấu tạo của nồi áp suất gồm các bộ phận chính sau:
- Thân nồi: Thường được làm từ thép không gỉ hoặc hợp kim nhôm, giúp giữ nhiệt tốt và có độ bền cao.
- Nắp nồi: Được thiết kế kín với vòng đệm cao su để đảm bảo áp suất không bị thoát ra ngoài. Nắp nồi thường có khóa an toàn để ngăn ngừa việc mở nắp khi áp suất bên trong nồi vẫn còn cao.
- Van xả áp: Là bộ phận quan trọng của nồi áp suất, giúp điều chỉnh và xả áp suất dư thừa bên trong nồi ra ngoài, đảm bảo an toàn trong quá trình nấu nướng.
- Van an toàn: Là hệ thống dự phòng, hoạt động khi van xả áp chính bị hỏng hoặc không hoạt động đúng cách.
- Bộ điều khiển: Là bộ phận của nồi áp suất điện, bao gồm màn hình hiển thị và các nút chức năng để thiết lập thời gian và chế độ nấu.
Nguyên lý hoạt động của nồi áp suất dựa trên việc dùng nhiệt làm tăng hơi nước trong nồi nhưng không để hơi nước nóng thoát ra ngoài, từ đó làm áp suất và nhiệt độ trong nồi tăng lên và làm chín thực phẩm. Dưới đây là quá trình hoạt động cơ bản của nồi áp suất:
- Gia nhiệt và tạo áp suất: Khi nồi áp suất được đậy kín và bắt đầu gia nhiệt, nước bên trong nồi sẽ chuyển thành hơi nước. Vì không có lỗ thoát, áp suất bên trong nồi tăng lên.
- Tăng nhiệt độ: Với áp suất tăng, nhiệt độ sôi của nước cũng tăng (cao hơn 100°C), giúp nấu chín thực phẩm nhanh chóng.
- Duy trì áp suất: Áp suất trong lòng nồi được duy trì ổn định trong suốt quá trình nấu, làm thực phẩm chín đều và nhanh chóng.
- Giải phóng áp suất: Sau khi kết thúc quá trình nấu, áp suất bên trong nồi được xả ra an toàn thông qua van xả áp trước khi mở nắp.
Có những loại nồi áp suất nào?
Có 2 loại nồi áp suất là nồi áp suất điện và nồi áp suất cơ.
Nồi áp suất cơ là loại nồi áp suất truyền thống, được thiết kế để sử dụng trên các loại bếp như bếp gas hoặc bếp từ. Nồi áp suất cơ không có chức năng điện tử, điều khiển hoàn toàn bằng cơ học và nhiệt lượng từ bếp. Nồi áp suất cơ được chia làm 2 loại: nồi áp suất dùng trên bếp gas và nồi áp suất dùng trên bếp từ.
- Nồi áp suất dùng trên bếp gas: Là loại nồi áp suất điều khiển cơ học, được làm từ thép không gỉ hoặc nhôm.
- Nồi áp suất dùng trên bếp từ: Là loại nồi áp suất cơ có đế nồi được làm từ thép không gỉ hoặc gang.
Nồi áp suất điện là loại nồi áp suất hiện đại, được trang bị các chức năng điện tử giúp điều khiển tự động quá trình nấu nướng. Nồi áp suất dùng điện gồm 2 loại là nồi áp suất điện tử và nồi áp suất cao tần IH.
- Nồi áp suất điện tử: Là loại nồi áp suất điện được trang bị các bộ vi xử lý và màn hình hiển thị kỹ thuật số, cho phép người dùng chọn các chương trình nấu ăn tự động đã được lập trình sẵn và theo dõi quá trình nấu. Nồi áp suất điện tử thường có các tính năng an toàn như khóa an toàn tự động, cảm biến áp suất và nhiệt độ.
- Nồi áp suất cao tần IH (Induction Heating): Là loại nồi áp suất điện sử dụng công nghệ cảm ứng từ (Induction Heating) để tạo nhiệt, tương tự như công nghệ sử dụng trong bếp từ. Nồi áp suất cao tần IH gia nhiệt nhanh chóng và đều hơn so với các loại nồi khác, có khả năng điều chỉnh nhiệt độ và áp suất một cách chính xác, có nhiều chế độ nấu ăn tự động và các tính năng an toàn cao cấp. Tuy nhiên, nồi áp suất cao tần IH thường có giá thành cao hơn so với các loại nồi áp suất kể trên.
Nên mua nồi áp suất cơ hay điện tử?
Việc chọn mua nồi áp suất cơ hay điện tử phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và ngân sách của bạn. Nên chọn nồi áp suất cơ nếu bạn thích trực tiếp kiểm soát quá trình nấu, có ngân sách hạn chế hoặc cần một chiếc nồi áp suất dễ sử dụng. Nên chọn mua nồi áp suất điện tử nếu bạn là người bận rộn hoặc không có nhiều kinh nghiệm nấu ăn, muốn nấu ăn tiện lợi và an toàn, có ngân sách dư dả.
Dưới đây là bảng so sánh nồi áp suất cơ và điện tử để giúp bạn hiểu rõ ưu và nhược điểm của từng loại thiết bị.
| Tiêu chí | Nồi áp suất cơ | Nồi áp suất điện tử |
|---|---|---|
| Điều chỉnh áp suất | Thủ công | Tự động |
| Khả năng nấu tự động | Không, cần giám sát thủ công | Có, với các chương trình nấu tự động |
| Thời gian nấu | Tùy thuộc vào nhiệt độ bếp | Nhanh hơn nhờ điều chỉnh tự động |
| Độ an toàn | Tương đối an toàn, cần cẩn thận trong khi nấu và xả áp | Rất an toàn, có nhiều tính năng bảo vệ |
| Dung tích | Đa dạng, nhiều kích thước | Đa dạng, nhiều kích thước |
| Giá cả | Thấp đến trung bình | Trung bình đến cao |
Nồi áp suất có nấu được bếp từ không?
Nồi áp suất có thể nấu được trên bếp từ nếu đế nồi được làm từ vật liệu tương thích với cảm ứng từ, thường là thép không gỉ hoặc hợp kim từ tính. Hãy kiểm tra kỹ nhãn sản phẩm khi mua hàng để biết nồi áp suất có phù hợp với bếp từ hay không.
Những thiết bị nào có thể thay thế nồi áp suất?
Các thiết bị nhà bếp có thể thay thế cho nồi áp suất là: nồi ủ, nồi nấu chậm, nồi cơm điện.
- Nồi ủ (Thermal Cooker): Nồi ủ, hay nồi ủ nhiệt chân không, là thiết bị nấu ăn giữ nhiệt độ trong thời gian dài mà không cần sử dụng năng lượng. Sau khi đun sôi thực phẩm, bạn đặt lõi nồi vào bên trong nồi ủ, nhiệt giữ bên trong nồi sẽ tiếp tục nấu chín thực phẩm.
- Nồi nấu chậm (Slow Cooker): Nồi nấu chậm là một thiết bị nấu ăn sử dụng nhiệt độ thấp trong thời gian dài để nấu chín thực phẩm. Nồi nấu chậm phù hợp với các món hầm, súp, thịt mềm, cá kho.
- Nồi cơm điện tử (Digital Rice Cooker): Nồi cơm điện là thiết bị có chức năng chính là nấu cơm bằng nhiệt lượng từ nguồn điện. Không phải nồi cơm điện nào cũng có thể hầm thực phẩm. Các loại nồi cơm điện có thể thay thế nồi áp suất là nồi cơm điện tử và nồi cơm điện cao tần có chức năng “Hầm/ Nấu chậm”, nồi cơm điện cao tần áp suất.
Nên mua nồi ủ hay nồi áp suất?
Nên chọn nồi ủ nhiệt chân không nếu bạn ưu tiên tiết kiệm năng lượng và giữ nhiệt. Nên chọn mua nồi áp suất nếu bạn cần nấu ăn nhanh và tiện lợi.
Nồi ủ lý tưởng cho các món ăn cần giữ ấm lâu và không cần nấu nhanh như cháo, chè. Ưu điểm của nồi ủ là tiết kiệm điện, an toàn và giữ nhiệt tốt. Tuy nhiên, nhược điểm của nồi ủ là tốn thời gian nấu và không thể nấu các món yêu cầu nhiệt độ cao.
Nồi áp suất thích hợp lý tưởng cho các món hầm, súp và thịt mềm. Ưu điểm của nồi áp suất là nấu nhanh, giữ được nhiều chất dinh dưỡng và tiết kiệm thời gian. Nhược điểm của nồi áp suất là cần chú ý an toàn khi sử dụng và giá thành cao hơn nồi ủ.
Nên chọn mua nồi nấu chậm hay nồi áp suất?
Nên chọn nồi nấu chậm nếu bạn có thời gian và muốn nấu các món kho. Nên chọn nồi áp suất nếu bạn cần tiết kiệm thời gian và muốn nấu ăn nhanh chóng,
Nồi nấu chậm phù hợp nhất để nấu các món kho. Ưu điểm của nồi nấu chậm là giữ nguyên hương vị, dinh dưỡng của thực phẩm và dễ sử dụng. Nhược điểm của nồi nấu chậm là thời gian nấu dài, không phù hợp cho những người bận rộn.
Nồi áp suất là thiết bị lý tưởng cho các món ăn như thịt hầm, đậu và các món nấu chín nhanh khác. Ưu điểm của nồi áp suất là nấu nhanh, giữ được nhiều chất dinh dưỡng và tiết kiệm thời gian. Nhược điểm của nồi áp suất là cần chú ý an toàn khi nấu và sử dụng phức tạp hơn nồi nấu chậm.
Nồi áp suất nấu được món gì?
Nồi áp suất nấu được các món hầm từ thịt và rau củ như gà hầm, bò kho, xương hầm, chân giò hầm,…, các món cháo, chè, xôi,… Bài tổng hợp món ăn nấu bằng nồi áp suất trên Blog Tranthuyduyen sẽ hướng dẫn bạn cách nấu các món ăn đa dạng bằng thiết bị này.
Nồi áp suất có tác dụng gì?
Các tác dụng của nồi áp suất được liệt kê dưới đây:
- Nấu bằng nồi áp suất giữ lại nhiều chất chống oxy hóa và vitamin hơn so với hấp. Một nghiên cứu của Đại học bang North Dakota phát hiện ra rằng các phương pháp luộc và hấp thông thường làm giảm đáng kể hàm lượng phenolic và khả năng chống oxy hóa của các loại đậu, trong khi nấu bằng nồi áp suất làm tăng hàm lượng phenolic và chất chống oxy hóa. Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Khoa học Thực phẩm số tháng 3 năm 2007 cho thấy bông cải xanh nấu bằng nồi áp suất giữ lại 92% hàm lượng vitamin C, trong khi tỷ lệ này lần lượt là 78% và 66% khi hấp và luộc. Bông cải xanh nấu bằng nồi áp suất cũng giữ lại phần lớn sulforaphane – hợp chất hỗ trợ sức khỏe và phòng chống ung thư.
- Thực phẩm nấu bằng nồi áp suất chứa ít acrylamide (hợp chất nguy hiểm gây ung thư). Acrylamide sinh ra khi đun nóng thực phẩm giàu tinh bột ở nhiệt độ cao, thường bằng phương pháp nướng hoặc rang. Hấp, luộc và nấu áp suất giảm sự sản sinh acrylamide nhờ tác dụng của hơi nước.
- Nấu bằng nồi áp suất giảm hàm lượng lectin trong đậu, các loại hạt, lúa mì, theo Healwithfood. Lectin là chất phản dinh dưỡng cản trở quá trình hấp thụ các khoáng chất của cơ thể.
- Nấu áp suất giúp tiêu hóa dễ dàng hơn: Quá trình nấu nhanh và áp suất cao giúp làm mềm các loại thực phẩm giàu chất xơ như đậu và rau củ, làm cho chúng dễ tiêu hóa hơn, đặc biệt hữu ích cho những người có vấn đề về tiêu hóa hoặc người lớn tuổi.
- Giảm chất béo: Nồi áp suất không cần sử dụng nhiều dầu mỡ để nấu chín thực phẩm, giúp giảm lượng chất béo trong bữa ăn. Vì thế, nồi áp suất là thiết bị hữu dụng cho những người muốn duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và kiểm soát cân nặng.
- Giảm đến 70% thời gian nấu ăn so với phương pháp nấu ăn thông thường và vì thế, tiết kiệm năng lượng hơn.
Nồi áp suất có nổ không?
Nồi áp suất có thể nổ nếu bị sử dụng sai cách, hoặc do áp suất bên trong nồi vượt quá mức an toàn, thường do van xả áp bị tắc hoặc vòng đệm bị hỏng. Sử dụng nồi áp suất đúng quy trình là cách tốt nhất để ngăn ngừa nguy cơ nổ nồi áp suất, trong đó quan trọng nhất là không nấu quá nhiều thực phẩm và nước. Kiểm tra van xả áp và vòng đệm thường xuyên để phát hiện dấu hiệu hỏng và thay thế kịp thời cũng giúp gia tăng an toàn khi dùng nồi áp suất.
